In drie stappen naar een succesvolle bedrijfsopvolging

Stap 1: oriëntatie

Verkennen van de mogelijkheden
Bedrijfsoverdracht binnen het familiebedrijf begint bij het nadenken over de continuïteit van het bedrijf. Kan het bedrijf voortbestaan zonder de huidige eigenaar? Wie is geschikt om het bedrijf voort te zetten? Op welke termijn zou de overdracht moeten gaan plaatsvinden? Slechts een paar voorbeelden van vragen die helpen om inzichtelijk te maken welke toekomstscenario’s voor het bedrijf denkbaar zijn.

Oriënteren begint bij bewustwording

Voor veel ondernemers voelt nadenken over overdracht als een eerste stap naar het einde van hun werkzame bestaan. U gaat als ondernemer werken aan uw eigen misbaarheid. Toch is het van groot belang om tijdig te weten wat de mogelijkheden qua opvolging zijn. 
Als de voorkeur uitgaat naar opvolging binnen de familie, moet er wel een geschikte kandidaat zijn. En als blijkt dat niemand binnen de familie wil of kan opvolgen, moet gekeken worden of derden het bedrijf willen overnemen en ziet het vervolgtraject er anders uit. De opvolger van uw keuze moet vervolgens ook de tijd krijgen om zich op zijn toekomstige rol voor te bereiden. 

Managen van verwachtingen

Een ander belangrijk onderdeel van deze fase is het delen van verwachtingen en wensen binnen de (betrokken) familie over de overdracht. Door in een vroeg stadium de familie te betrekken bij (een verkenning van) de toekomstplannen wordt openheid gecreëerd in het gesprek met elkaar. Dit kan verkeerde verwachtingen of misopvattingen tijdens het verdere proces voorkomen. 
Neem de tijd voor het op een rij krijgen van eigen wensen en ideeën, voor gesprekken met de familie en andere betrokkenen en voor eventuele opvolgers om te bedenken of ze het bedrijf echt willen overnemen. Pas als duidelijk is welke scenario’s voor de toekomst van het bedrijf denkbaar zijn en bekend is wat wenselijk én haalbaar is, kan men aan de slag met de voorbereiding.

Stap 2: voorbereiding

Technisch mogelijk maken van opvolging

De voorbereidingen voor de opvolging kunnen starten als duidelijk is wie de beoogde opvolger binnen de familie is. Een opvolgingsplan kan helpen bij die voorbereidingen. Hierin wordt vastgelegd wat er moet gebeuren, wanneer en door wie om dit toekomstscenario ook (technisch) mogelijk te maken. Zo is het belangrijk om tijdens de voorbereiding tijd te nemen voor coaching van de mogelijke opvolger. Ook de juridische en fiscale consequenties van de opvolging moeten in kaart worden gebracht. Zorg dat u ten minste drie tot vijf jaar voor de daadwerkelijke overdracht zicht hebt op mogelijke opvolgers.

Klaarstomen voor toekomstige rol

Bij de keuze voor opvolging binnen de familie moet getoetst worden of de gewenste opvolger geschikt is en waar mogelijke ontwikkelpunten zitten. Door een ontwikkelingsplan te maken met de opvolger kan worden bepaald wat er nodig is om hem klaar te stomen voor zijn toekomstige rol. Hoeveel werkervaring moet de opvolger nog opdoen en in welke mate moet hij het bedrijf nog leren kennen en door medewerkers geaccepteerd worden. 
Daarnaast is het ook raadzaam om afspraken te maken over de feitelijke overdracht van de leiding van het bedrijf. De ondernemer die zijn bedrijf gaat overdragen, kan deze periode gebruiken om zijn kennis over en visie op het bedrijf te borgen en zijn verantwoordelijkheden langzaamaan over te dragen aan zijn opvolger. 

Ondernemingsplan

De overdrager en opvolger hebben beide ideeën over de toekomst van het bedrijf. Een ondernemingsplan kan helpen om die ideeën samen te voegen tot een plan voor de toekomst. Daarmee geeft het plan richting aan de bedrijfsvoering voor de komende jaren, maar maakt het ook inzichtelijk welke investeringen nodig zijn. En dat kan weer helpen bij een eventuele aanvraag voor bancaire financiering. Wellicht moet voor de opvolging de juridische structuur van het bedrijf worden aangepast. Fiscaal kan het gunstiger zijn om dit ruim voor het moment van overdracht te doen. 

Overdracht van leiding, zeggenschap en eigendom

Bedrijfsoverdracht gaat niet alleen over overdracht van leiding, maar ook over overdracht van zeggenschap en eigendom. Het is van belang te onderzoeken wat de waarde van het bedrijf is en wat de overdracht betekent voor het bedrijf, de familie, hun aandeel in het bedrijf en het familievermogen.

Stap 3: overdracht

Een nieuw begin voor overdrager én opvolger

De volgende generatie staat klaar om het bedrijf over te nemen. Wie heeft gekozen voor een gestructureerde bedrijfsoverdracht heeft tijd gehad om zich voor te bereiden op dit moment.

Roer overnemen

Er breekt voor alle betrokkenen een nieuw tijdperk aan. Naast alle formaliteiten die geregeld moeten zijn, moet voor de vertrekkende ondernemer en zijn opvolger de grootste uitdaging nog komen. De opvolger staat niet langer in de schaduw van zijn voorganger en zal zijn rol als kapitein op het schip moeten pakken. Voor de vertrekkende ondernemer is het tijd om afstand te nemen en het roer over te geven.

Betrokken adviseur

Het invullen van een leven zonder het bedrijf valt niet iedere vertrekkende ondernemer gemakkelijk. Een goede oplossing is om dan als adviseur of commissaris de opvolger bij te staan. De ‘bemoeienis’ met het bedrijf van de vertrekkende ondernemer is dan geformaliseerd en geeft duidelijkheid over zijn rol binnen het bedrijf.

Geen opvolger beschikbaar?

Als blijkt dat er geen geschikte kandidaat binnen uw familie is om het bedrijf over te nemen, dan zijn er nog steeds verschillende scenario’s mogelijk: management buy-out of -buy-in, verkoop aan derden of sluiting van uw bedrijf. Ook dan is het van belang dat u zich goed voorbereidt.

Dit bericht is meer dan zes maanden geleden gepubliceerd. Omdat wet- en regelgeving continu in beweging is, raden wij u aan met uw Baker Tilly adviseur te bespreken of de informatie in dit bericht actueel is en gevolgen heeft (of mogelijkheden biedt) voor uw situatie. Uw adviseur praat u graag bij over de laatste stand van zaken.